وکیل پایه یک یا وکیل مدافع شخصی است که هنگام طرح دعاوی در دادگاه قانونی از حقوق موکل خود دفاع کرده و یا از طرف دادستان صحبت می نماید. وکیل پایه یک باید دانش کافی در مورد قوانین و ماده و تبصره های حقوقی داشته باشد و به خوبی بتواند از آن ها در دادگاه استفاده نماید. همچنین وکیل پایه یک این توانایی را دارد که به افراد در مورد مسائل حقوقی مشاوره دهد و آن ها را راهنمایی کند. وکیل پایه یک می بایست تمامی دروس حقوق را خوانده و طی کرده باشد و همچنین علاوه بر مدارک تحصیلی در این رشته دارای پروانه وکالت معتبر نیز باشد. وکیل پایه یک تنها به وکالت در امور جنایی یا چنین موضوعاتی نمی پردازد بلکه هر وکیل پایه یک می تواند تخصص در زمینه خاصی و یا چندین حیطه را داشته و به وکالت در آن زمینه ها نیز بپردازد که می تواند مسائل حقوقی خانواده، مسائل حقوقی قراردادی و شرکتی، مسائل کیفری، مسائل ملکی، انحصاور وراثت و بسیاری موضوعات مختلف دیگر باشد. در هر صورت وکیل پایه یک باید این توانایی را داشته باشد که با قبول وکالت فردی به بررسی موارد پرونده وی پرداخته و هرگونه تلاشی از لحاظ قانونی برای احقاق حق موکل خود و حل مشکل وی انجام دهد. وکیل پایه یک درواقع یک کلمه حقوقی رسمی است که برای یک وکیل بکار برده می شود که باید به نمایندگی از افراد و برای دفاع از آن ها در دادگاه حضور یابد. همچنین وکیل پایه یک باید از افراد در مقابل رسوخ دولتی و خصوصی در حقوق شخصی و اموال نیز دفاع نماید. همه افراد جامعه به تمام قوانین موجود آگاهی ندارند، به همین علت وجود یک وکیل پایه یک که علم کافی در مورد مسائل حقوقی و قوانین کشور دارد مانع از سوءاستفاده های دیگر افراد می گردد.
خصوصیات وکیل پایه یک
یک وکیل پایه یک خوب باید علاوه بر دفاع از موکلین خود در دادگاه از ویژگی ها و خصوصیاتی نیز برخوردار باشد. از جمله خصوصیات وکیل پایه یک خوب و مجرب می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- اقتدار و شجاعت دو خصیصه مورد نیاز برای وکیل پایه یک خوب می باشند.
- مواردی از جمله آراستگی در ظاهر و همچنین نظم و انضباط در امور کاری نیز ویژگی های وکیل پایه یک هستند.
- رعایت اصول مهمی مانند ابهت و وقار در کلام و رفتار در مقابل محاکم دادگستری
- وکیل پایه یک خوب باید مدافع آبرو، آزادی، مال و تضمین کننده حق موکل خود باشد.
- وکیل پایه یک مجرب می بایست هرچه لازم می داند و در توان دارد جهت حفظ و استیفای حقوق موکل خود انجام دهد.
- تسلط کافی بر تمامی قوانین و مصوبات جدید، هوش بالا، فن بیان قوی و همچنین توانایی استدلال اصولی نیز ویژگی هایی هستند که وکیل پایه یک باید از آن ها برخوردار باشد.
به طور کلی وکیل پایه یک همانند دکتر برای مریض باید امین و رازدار موکل خود باشد، زیرا در برخی پرونده ها لازم است که موکل خصوصی ترین مسائل خود را برای وکیل پایه یک بازگو نماید. به همین علت باید مورد اعتماد باشد و از این اطلاعات سوء استفاده نکند. همچنین وکیل پایه یک باید امانت دار خوبی نیز باشد زیرا موکل مدارک مهم خود را در اختیار او قرار می دهد و اگر این مدارک آسیبی ببینند یا مفقود شوند نشانه بی کفایتی و بی تجربگی وکیل می باشد. وظیفه ای که یک وکیل پایه یک در مقابل موکل خود دارد این است که حقایق را برای او بگوید و او را از هرآنچه که هست مطلع کند، وکیل پایه یک باید از حرف های اغراق آمیز و نشدنی بپرهیزد. او باید موکل خود را از مشکلات و اتفاقاتی که در حین رسیدگی به پرونده ممکن است رخ دهد مطلع سازد و تخمین بزند که چقدر شانس موفقیت وجود دارد. وظیفه دیگر وکیل پایه یک در مقابل موکل خود بازداری او از انتخاب راه های انحرافی و غیرقانونی است. وکیل پایه یک باید این توانایی را داشته باشد تا توسط دانش و فنونی که دارد قاضی را راهنمایی کرده و رای مثبت او را اخذ نماید نه اینکه موجب پیچیدگی و طولانی شدن دادرسی شود. رفتار یک وکیل پایه یک با قاضی دادگاه می بایست احترام آمیز باشد اما از تملق کردن بپرهیزد. او باید شان وکالت را حفظ کرده و خود را کوچک نکند اما اقدام به تفاخر و خودپسندی به علت داشتن این جایگاه نیز درست نیست.
تفاوت وکیل پایه یک و وکیل پایه دو
در بسیاری از موارد پیش آمده که افراد برای رفع مشکلات خود بدون تحقیق در مورد نوع پایه و مدارک وکیل اقدام به انتخاب آن کرده اند و پس از اینکه مشکلی بوجود آمد یا وکیل در پرونده با شکست مواجه شد، موکل متوجه این موضوع می شود که وکیل مورد نظر او کارآموز پایه دو بوده است و صلاحیت و تجربه کافی را برای دفاع از حقوق موکل خود نداشته است. به همین جهت باید قبل از انتخاب وکیل و دادن پرونده به وی در مورد صلاحیت وی تحقیق نمایید. اما تفاوت وکیل پایه یک با وکیل پایه دو در چیست؟ وکلای پایه دو تنها می توانند در دادگاه های کیفری که در مورد جرم های تعزیری می باشد و حکم آن حبس کمتر از ۱۰ سال، شلاق، جزای نقدی یا اقدامات تامینی باشد حضور یابند. همچنین وکلای پایه دو می توانند در محاکم حقوقی که بازخواسته کمتر از ۵۰۰ میلیون ریال و یا خواسته غیر مالی باشد و یا دعاوی مرتبط با مسائل طلاق، نکاح، اثبات و نفی نسب باشد حاضر شوند و از موکل خود دفاع نمایند اما وکیل پایه یک این امکان را دارد تا در تمامی محاکم از جمله حقوقی، کیفری و… شرکت نماید. به طور کلی هر وکیلی که بخواهد از کانون وکلای دادگستری پروانه کار بگیرد می بایست به مدت دو سال کارآموزی دوره را طی کند و تنها می تواند تحت نظر یک وکیل سرپرست وکالت فردی را برعهده بگیرد. پس از گذشت دو سال کارآموزی گزینش های مربوطه انجام و صلاحیت علمی وی باید تایید گردد، در صورت تایید این موارد موفق به کسب پروانه وکالت پایه یک شده و می توان او را وکیل پایه یک نامید. بنابراین افرادی که نیاز به انتخاب وکیل دارند باید از پایه وکیل اطلاع کامل یابند و براساس موضوع پرونده خود بدانند که چه وکیلی باید انتخاب کنند.
انواع وکالت
بسته به نوع دعاوی و پرونده مورد نظر نوع وکالت وکیل پایه یک نیز می تواند متفاوت باشد. در ادامه ۴ نوع وکالت را توضیح خواهیم داد.
- وکیل پایه یک انتخابی: هنگامی که فرد با اختیار خود وکیل خود را انتخاب می کند و قرار داد وکالت با وی امضا نموده و از او می خواهد که برای دفاع از حقوقش در مراجع قضایی حاضر شود وکالت از نوع انتخابی محسوب می گردد.
- وکیل پایه یک تسخیری: مواقعی نیز در دعاوی کیفری وجود دارد که حضور وکیل پایه یک در محاکمات و دادرسی ضروری است، اما متهم از داشتن وکیل امتناع می کند و یا برای گرفتن وکیل بضاعت مالی کافی ندارد، در این صورت برای دفاع از متهم و به تشخیص دادگاه از میان وکلای دادگستری یک وکیل انتخاب می شود، در این شرایط چنین وکالتی وکالت تسخیری نامیده می شود.
- وکیل پایه یک معاضدتی: این مورد مربوط به دعاوی حقوقی است و در هنگامی رخ می دهد که فردی ممکن است برای دفاع از حقوق خود به همراهی یک وکیل احتیاج داشته باشد اما به دلایلی نتواند برای خود وکیلی اتخاذ نماید. به همین جهت اگر دادگاه یا کمیسیون معاضدت کانون وکلا عدم توانایی فرد برای گرفتن وکیل را تشخیص دهد یک وکیل پایه یک را به صورت رایگان برای دفاع از حقوق فرد انتخاب می کنند، که به این مورد نیز وکالت معاضدتی گفته می شود.
- وکیل پایه یک اتفاقی: مواردی نیز پیش آمده که فردی در رشته حقوق به تحصیل پرداخته اما شغل فعلی او وکالت نمی باشد قصد دارد جهت رفع مشکلی که برای یکی از آشنایان وی رخ داده، بدون اینکه آزمون های سخت کانون وکلای دادگستری را پشت سر گذاشته باشد، تنها برای همان مورد خاص از کانون پروانه وکالت موردی دریافت نماید، می تواند توسط پرداخت هزینه و طی مراحل قانونی این کار را انجام دهد. در این مواقع که فردی وکیل پایه یک نمی باشد و فقط جهت دفاع از حقوق شخص مورد نظرش می خواهد پروانه بگیرد نوع آن وکالت اتفاقی محسوب می شود.
در محاکم قضایی طرفین دعوا جهت دفاع از حقوق خود حق دارند وکیل پایه یک انتخاب و اتخاذ نمایند، آنچه که موجب می شود فرد به یک وکیل پایه یک نیاز داشته باشد، توقع دفاع از وی از تمامی جوانب و آشنایی کامل به قوانین حقوقی در مورد موضوع پرونده و همچنین آگاهی از روش های صحیح مطرح کردن دعوا از جانب وکیل پایه یک می باشد. بنابراین یک وکیل پایه یک با تجربه و دانا ابتدا موارد پرونده را بررسی نموده و با توجه به توانایی های خود و در صورت مساعد بودن شرایط آن را قبول می کند، در غیر اینصورت از پذیرفتن و قبول هر نوع پرونده ای اجتناب می کند. از زمانی که وکیل پایه یک پرونده را قبول می کند و وکالت را برعهده می گیرد وظایف او نیز شروع می شود. یک وکیل پایه یک خوب و با تجربه باید مقتدرانه و بادرایت عمل کند و با علم و دانش حقوقی و اعتماد بنفس کافی روند پرونده را پیش بگیرد و در این مسیر تمام توانایی و مهارت خود را بکار بندد.
علاوه بر این ها وکیل پایه یک باید تجربیات خود را با تمرین و ممارست و به شکل حرفه ای بدست آورد، او باید آنچنان زیرک باشد و استدلال بورزد و همچنین بتواند محکم و با اعتماد بنفس سخن بگوید که جو جلسه و روند اداره پرونده را بدست گیرد. یک وکیل پایه یک می بایست روانشناس خوبی نیز باشد و بتواند با مهارت خود دروغ را از راست تشخیص دهد تا به آسانی تحت تاثیر ظاهر فریبی یا مظلوم نمایی طرف مقابل قرار نگیرد. یک وکیل پایه یک حرفه ای باید زمان و مکان مطرح نمودن دفاعیات خود را به خوبی بشناسد. تمامی این موارد در کنار هم می توانند از یک وکیل معمولی یا مبتدی یک وکیل پایه یک حرفه ای و موفق بسازند.