دادگاه کیفری چیست؟
از ارگانهای فعال زیر نظر قوهی قضاییه و یا از زیر مجموعههای قوهی قضاییه دادگاه کیفری میباشد.
وظیفهی دادگاه کیفری چیست؟
وظیفهی این ارگان این است که به بررسی پروندههای کیفری میپردازد.
دادگاههای کیفری با این وظیفه که به بررسی پروندههای کیفری میپردازند در مقابل دادگاههای مدنی قرار میگیرند که وظیفهی آنها بررسی پروندههای حقوقی است. پروندههایی که دادگاه کیفری به آن میپردازد راجع به افرادی است که طبق قانون مجازات اسلامی، قوانین مبارزه با مواد مخدر و.. مجرم محسوب میشوند و یا بر خلاف این قوانین عمل میکنند. برای این نوع افراد مجازاتهایی از قبیل شلاق، حبس، قصاص و .. تعیین شده است.
انواع دادگاههای کیفری
بر اساس خلاصهای از ماده ۲۹۴ قانون آیین دادرسی کیفری: دادگاههای کیفری به پنج دسته تقسیم میشوند:
• دادگاه کیفری یک
• دادگاه کیفری دو
• دادگاه انقلاب
• دادگاه اطفال
• دادگاه نوجوانان
دادگاه کیفری یک
این دادگاه با صلاح دید رئیس قوهی قضاییه در محدودهی قضایی شهرهای استان برگزار میشود در واقع این دادگاه همان دادگاه کیفری استان میباشد و در مرکز هر استان قرار دارد. دادگاه کیفری یک دارای سه قاضی است ( در واقع یک رئیس و دو مستشار ). رأی دادگاه عموما بر اساس نظر اکثریت قضات اعلام میشود و رأی اقلیت در آن ثبت میگردد. همانطور که در مقالههای قبل گفته شده برای هر یک از پروندههای کیفری معمولا میتوان سه وکیل انتخاب و اخذ کرد.
جرایمی که در دادگاه کیفری یک بررسی میشود
• جرایمی که مجازات آن سلب حیات، قصاص نفس، اعدام و سنگسار است.
• جرایم سرقت که مجازات آن حد سوم ارتکاب سرقت یا حبس است.
• جرایم سرقت که مجازات آن حد برای بار اول و دوم قطع عضو است.
• تخلفاتی که مجازات آنها، مجازات تعزیری درجه یک تا سه میباشد.
• جنایات عمدی که شامل تمامیت جسم مورد ضرب و یا به میزان نصف دیه ی کامل فرد میباشد.
دادگاه کیفری دو
به دادگاه جزء که به انواع شکایات رسیدگی میکنند و در هر شهرستان قرار دارند دادگاه کیفری دو میگویند.
جلسات دادگاههای کیفری با وجود یک رئیس یا دادرس علیالبدل برگزار میشود. همچنین در این جلسات معاون، دادستان و یا یکی از دادیاران میتوانند حضور یابد. آنها حضور مییابند تا در هنگام صدور کیفر خواست برای اتهامات مطرح شده، دفاع کنند.
طبق برداشتی که از مادهی ۳۰۱ قانون آیین دادرسی مدنی کردیم میتوان گفت: دادگاههای کیفری صلاحیت رسیدگی به تمامی شکایات و جرایم کیفری را دارند به جز مواردی که صلاحیتشان در دادگاه دیگری نام برده شده است.
شکایت کیفری
شکایت از شخصی که طبق قانون اساسی کشور متخلف و مجرم محسوب میشود و یا خلاف این قانون عمل میکند و همچنین قاضی باید بتواند در مورد این جرم مجازاتی تعریف شده در قوهی قضاییه تعیین نماید در واقع شکایت کیفری
به اعمالی که در قانون برایشان مجازات تعیین شده جرم میگویند، مانند قتل، تجاوز به عنف، سرقت و.. همچنین شکایت از شخصی که مرتکب جرم شده و خلاف قانون عمل کرده و قاضی و یا قضاتی که برای آن شخص مرتکب مجازات تعیین میکنند را شکایت کیفری مینامند. شکایت کیفری از دادسرا آغاز میشود و شاکی از متهم به دادستان شکایتی را طرح میکند. شاکی باید شکوایه ی خود علیه فرد مرتکب جرم را طوری تنظیم نماید که در آن اطلاعات دقیقی مثل اسم، آدرس، شرح شکایت، مدارک و مستندات به پیوست و.. درج شده باشد.
نمونهای از نمونه پروندههای کیفری
در این پرونده دو شخص از کارمندان بانکی، با استفاده از موقعیت و امتیاز شغلی خود و مرتبهای که در بانک داشتن شروع به جعل، کلاهبرداری و سرقت چکهای بین بانکی کردهاند و بانک متوجه این موضوع شد و با شکایت بانک و پیگیری وکیل کیفری این مسئله تمام و مرتکبین محکوم شدند.
انواع جرایم مالی و کیفری
• رشاء و ارتشاء: از جرایم قدیمی تاریخ میتوان به این دو اشاره کرد. قبول وجه یا سند پرداخت که این یعنی مرتکب، پول یا مال را طبق موارد درج شده در ماده در مقابل انجام کار یا عدم انجام کار پذیرفته باشد ( مرتکب از مستخدم، کارمند دولت و نظامی و.. باشد)
قبول رشوه حتما باید برای انجام فعل یا ترک فعل در خصوص سازمان دولتی و خدمات عمومی باشد.
• تحصيل مال از طريق نامشروع: اموالی که با استفاده از موقعیت و امتیازات بدست آمده باشد مثلا صادرات و واردات یا تقلب در توزیع کالا بدست بیاید نامشروع محسوب میشود.
• اخاذی: به هرگونه تهدید به قتل، تهدید به افشای اسرار از جمله اینها در ازای تقاضای مال و وجه اخاذی محسوب میشود.
• پولشویی: نگهداری از پولی که از راههای غیر قانونی بدست آمده و جای گذاری آن به اسم اموال قانونی و کتمان این که غیر قانونی است پولشویی محسوب میشود.
•خیانت در امانت از جمله جرایم مورد بررسی در دادگاههای کیفری
امانتداری از جمله صفاتی است که علاوه بر این که در عرف عملی خطا محسوب می
شود و جایز نیست در قانون نیز برایش مجازات تعیین شده و این جرم مانند جرمهای تعریف شدهی دیگر در قانون میباشد. به همین دلیل قانونگذار علاوه بر اینکه برای عمل مجازات تعیین کرده متهم را موظف به جبران خسارات وارده در این عمل میکند. طبق مادهی ۶۷۴ قانون مجازات اسلامی مجازات این عمل به غیر از جبران خسارات وارده، حبس از ۶ ماه تا ۳ سال است.
در مادهی ۶۷۴ قانون مجازات اسلامی هرگاه اموال غیرمنقول و منقول یا مکتوبات از جمله سفته، چک و قبض و مانند آنها برای امانت یا اجاره یا برای وکالت و یا کارهای که شمال اجرت میشوند و یا نمیشوند به شخصی داده شود، باید به مصرف معینی برسد یا مسترد شود. اگر شخص که این موارد را دست دارد آن را به صاحب اصلی باز نگرداند و یا آن را مفقود کند و یا استفاده ای دیگر کند مجرم شناخته میشود و به حبس از ۶ ماه تا سه سال محکوم میشود.
جمع بندی
در این مقاله توضیح دادیم که دادگاه کیفری از زیر مجموعه های قوهی قضاییه است و وظیفهی رسیدگی به پروندههای کیفری را برعهده دارد. همچنین دادگاههای کیفری شامل دادگاه کیفری یک و دو و دادگاه انقلاب و اطفال و نوجوانان است. دادگاه کیفری یک عهده دار رسیدگی به جرایمی مانند سرقت، جنایات عمدی، سلب حیات و قصاص نفس و.. است.
دادگاه کیفری دو به انواع شکایات رسیدگی میکند و دادگاههای دیگر نیز وظایف دیگری را بر عهده دارند. شکایت کیفری نیز شکایتی است که شخص از شخصی که مرتکب تخلف شده میکند و قوهی قضایی با توجه به جرم تعریف شده مجازات آن را تعیین مینماید. انواع جرایم مالی و کیفری مانند رشاء و ارتشاء ، تحصیل مال از طریق نامشروع، اخاذی، پولشویی و خیانت در امانت است که در مقالهی فوق به توضیح و بررسی هر یک از اینها پرداختهایم. همچنین گفتیم مجازات جرم خیانت در امانت علاوه بر اینکه شامل جبران خسارات مالی و معنوی وارده به شخص میباشد بلکه شامل مجازات حبس از ۶ ماه تا ۳سال برای محکوم است. زیرا خیانت در امانت جدا از اینکه در شرع عملی ناشایست و خطایی است بلکه در عرف و در آموزههای دینی نیز عملی ناپسند و ناشایست مقدر شده است به همین دلیل بسیار حائز اهمیت است که در حفظ امانتی که به شخص سپرده میشود کوشا باشد و با سواستفاده از آن خیانتی در آن امانت نکند. دادگاههای کیفری نیز به علت مبارزه با فسادهای گفته شده و همچنین برقراری عدالت پدید آمدند و میتوان گفت وظیفهی احقاق حق را در این زمینه ها يعني همان كيفری بر عهده دارند.